COVIDek kontziliazioan eta generoan duen eraginaren analisia

Uda arraro batean sartu berri gara, munduko pandemia baten testuinguruan, eta inoiz baino kontziliazio-premia larriagoekin. Familiek beren adin txikikoak, adinekoak eta mendekoak zaintzeko erabiltzen dituzten azpiegiturek ez dute % 100ean funtzionatzen, eta, askotan, azpiegitura horiek eskuragarri eduki arren, pertsona askok zalantza handiak ditugu azpiegitura horiek erabiltzearen komenigarritasunari buruz, batez ere osasun-segurtasuneko arrazoiengatik. Ziurgabetasun-giroan bizi gara, eta are gehiago gertatzen ari diren berragerpen kopuru handiari erreparatzen badiogu.


CCOOk beti defendatu izan du bizitza pertsonala bateragarri egitea, ardurapean pertsonak izan ala ez. Baina orain, inoiz baino gehiago, beharrezkoa da kontziliazio-neurriak gehiago garatzea, hala nola ordutegi-malgutasuna eta, bereziki, telelana. Batetik, laguntza eman behar zaie kontziliazioa behar duten pertsona horiei, eta, bestetik, ez zaie beharrezkoa ez den arriskurik eman behar langileei, are gehiago lana modu eraginkorrean egin badaiteke urrutitik, azken hilabeteetan frogatu den bezala. Hori esan dugu behin eta berriro.


Baina honako galdera hau ere ezin dugu alde batera utzi: nork eskatzen du adiskidetzea?


Krisi honek UPV/EHUn pertsonak zaintzeko ardura nork hartzen duen ikusteko aukera ematen digu. Gerentziak datu batzuk eman dizkie sindikatuei kontziliazio-eskaerei buruz eta pertsona kalteberen balorazioari buruz, eta ehuneko batzuk atera ditugu.


Oharrak:

Lehenengo taulan, pertsonek langile kalteberatzat hartzeko egindako eskaerak jasotzen dira.

• Apto/a: Mediku-zerbitzuak lanera presentzialki itzultzeko egokitzat jo dituen langileei buruz ari da.
• Apto/a CR: esan nahi du zerbitzu medikoak adierazten duenean ez duela aurrez aurre joan behar bere lanpostura.

Bigarren taulan, horiz, adiskidetze-eskaerak jasotzen ditu.

Hasteko, AZParen ehunekoa jakin behar dugu, generoka. Horretarako, Berdintasunerako Zuzendaritzaren 2018ko Berdintasunerako Zuzendaritzaren txostenera joko dugu. Txosten horrek esaten digu UPV/EHUko AZPren artean % 63,54 emakumeak direla eta % 36,57 gizonak. Eskaeren artean genero-berdintasuna dagoela uste izateko, ehunekoak ahalik eta gehien hurbildu behar dira eskaeretara.


Adibidez, lehenengo taulari erreparatzen badiogu, hau da, langile kalteberei buruzko balorazio-eskaerei erreparatzen badiegu, ikusten da eskatzaileen % 66,66 emakumeak zirela eta % 33,33 gizonak. Ikus dezakegunez, eskaeren ehunekoa asko hurbiltzen da aurreko paragrafoan aipatu ditugun generoen araberako banaketa-ehunekoetara, eta hori logikoa da, eta bat dator AZPen egituraren arabera espero denarekin. Hala ere, kontziliazio-eskaerei erreparatzen badiegu, bigarren taula erreferentziatzat hartuta (horiz), eskatzaileen % 73,83 emakumeak dira, eta % 26,16 gizonak. Kasu honetan, generoen araberako langileen ehunekoekiko desbideratzea nabarmen handiagoa da. Lehen irakurketa batean agerikoa dirudi emakumeek kontziliazio gehiago "behar" dutela edo zaintzaileen rola intentsitate handiagoz hartzen dutela. Ona litzateke guraso bakarreko familien berri izatea eta familia-burua gizona edo emakumea den jakitea, azterketa zehatzagoa egiteko.


Eta are xehetasun handiagoz aztertuz gero eta arreta adingabeen eta adinekoen kontziliazio-eskaeren datuetan jartzen badugu, honako datu hauek aurkituko ditugu:

	Emakumeak	Gizonak
Adingabeak	72,57%	27,42%
Adinekoak	80,95%	19,05%
Guztira	73,83%	26,16%

Ikus daitekeenez, adineko pertsonak zaintzeko eskatzaile gehienak emakumeak dira. Argi eta garbi, kasu honetan, eskatzaileen ehunekoak oso desberdinak dira langileekiko, generoen arabera. Aldiz, ez da hainbeste adin txikikoen zaintzarako, nahiz eta oraindik ere alde nabarmenak dauden.


Datu horiei erreparatuta, genero-joera nabarmena ikusten da ardurapeko pertsonak zaintzeko erantzukizuna nork hartzen duen kontuan, batez ere adinekoen kasuan. Beharbada, kultura- eta/edo belaunaldi-faktorea izango da datuak azalduko dituena, baina testu honen asmoa ez da gaiaren eta haren kausen azterketa sakona egitea, baizik eta UPV/EHUko AZPren errealitatea agerian uztea, azaldutako datuak oinarritzat hartuta.


Hori dela eta, CCOOk berriro aldarrikatu nahi du, eta oraingoan genero ikuspegitik, kontziliazio neurriak zabaltzeko beharra, gizon eta emakumeen arteko ezberdintasunetan ez sakontzeko. Horregatik, berriz diogu:

• Telelana serioski bultzatzea eta telelana egin dezaketen guztiei zabaltzea. Eskaera guztiei erantzungo balitzaie, AZPko langileen % 15 ez lirateke telelanean arituko.
• Lan-ordutegiak malgutzea, lanaldiaren eta egutegiaren ohiko zirkularrak ezarritako ordutegietatik harago.
• Era berean, ezin ditugu ahaztu beren lanpostuaren ezaugarriengatik ezin dutenak. Horregatik, lanaldi-murrizketak ematea eskatzen dugu, lansarien murrizketa nahitaez proportzionala izan gabe.

Gehienak bateratzea eskatzen dutenen profilaren eta generoaren ebidentziaren aurrean, beste argudio bat dugu neurri horiek bultzatzea eskatzeko: emakumeen eta gizonen arteko lan-desberdintasunetan ez sakontzea, soldatetan barne. Izan ere, kontziliazio-neurriak ez badaude behar bezala egokituta, azkenean, pertsona behartuta dago bere soldatan eragina duten neurriak hartzera, eta horrek azaltzen ditu, neurri batean, gizonen eta emakumeen arteko soldata-aldeak, datuetan ikusten baitugu gehien eskatzen dituzten pertsonak direla.

Horregatik, administrazioari eskatzen diogu generoaren arabera bereizitako datuak eman ditzala kontziliazioarekin lotutako neurrien eskaerei buruz. Bereziki, soldata-murrizketa eragiten duten neurriei buruzko informazioa nahi dugu, hala nola eszedentziei, lanaldi-murrizketei, ordaindu gabeko baimenei eta abarri buruzkoa. Gure ustez, beharrezkoa da egoera hori sakon aztertzea, neurriak hartzeko eta pertsona horiei beste aukera batzuk eskaintzeko.


Amaitzeko, administrazioari dei egiteaz gain, genero guztietako pertsonei eskatzen diegu pertsonen zaintzan erantzunkidetasuna lantzeko. Gizarte gisa nahiz gizabanako gisa, aktiboki lan egin behar dugu desberdintasun horiei amaiera emateko.

CCOO
CCOO