UPV/EHUko IV. EUSKARA PLANA
Ekainaren
11n, Gobernu Kontseiluak UPV/EHUren IV. Euskara Plana onartu zuen.
CCOOk aktiboki lan egin du Plana egiten segurtasun juridikoa bermatzeko
eta UPV/EHUko langileen hizkuntza- eta lan-eskubideak bateratzeko asmo
nagusiarekin.
Gure
Unibertsitatean, Plan honek TEKAZEL eta IIP hartzen ditu barne, nahiz
eta TEKAZEL Euskal Sektore Publikoan euskararen erabileranormalizatzeko otsailaren 22ko 19/2024 Dekretuaren esparruan sartuta
dagoen. Irakasle eta ikertzaileak, bestalde, enplegu publikora
sartzearen eta bere zerbitzua ematearen ezaugarriak kontuan hartuta,
UPV/EHUk bere betekizunei dagokienez ezartzen duen politikaren mende
daude.
Ezohiko
egoera batean geunden, eta CCOOk horren berri eman zion
errektoreordetzari, III. Plana 2022/12/31n amaitu ondoren Planik ez
zegoelako. Hori dela eta, IV. Plan hau berandu samar egin eta
negoziatu da, eta nahasi samarra izan da, eta prozesu hau amaitu
aurretik 2024ko martxoaren 8an argitaratu zen Dekretua onartzeraino
iritsi da.
Horrela,
bada, dekretu berriak jasotzen zuen guztia jaso ezin zuen
testu-proposamen batekin egin genuen topo, nahiz eta "ziurrenik"
zer izango zuen kontuan hartuta egin zela adierazi. CCOOtik
azpimarratu genuen beharrezkoa zela hasiera-hasieratik dekretu
horrekin bat zetorren testu bat onartzea, batez ere segurtasun
juridikoagatik; izan ere, geroagoko egokitzapen bat ezin da egin:
egokitzapen hori jada indarrean zeuden planetarako gordetzen da, eta
hori ez zen gure kasua.
CCOOk,
horregatik, lan handia egin zuen eskura zegoen testutik Dekretuan
aurreikusitakora egokitzeko, eta 16 ekarpen egin zituen; ekarpen
horietako asko jaso ziren.
Oro
har, Plana Dekretuan, beste araudi batzuetan eta xedapen osagarrietan
aurreikusitakoari lotuta dago (CCOO izan da, esan bezala, dagoeneko
zaharkituta zeuden erreferentzia jakin batzuk kontuan hartzeko edo
eguneratzeko eskatu duena): Planen tipologia, hizkuntza ofizialen
erabilera-irizpideak, egungo plangintzaldia, hizkuntza-eskakizunen
tipologia berria (asimetrikoak edo partzialak barne hartzen dituena),
lanpostuan erabiltzean hizkuntza-eskakizuna lortzea, KEMEN
metodologia, adierazleak, etab.
Planaren
barruko aurreikuspen horiek guztiak nahiko orokorrak dira, eta
kudeaketa-planak eta lanpostuetako edo plazetako
hizkuntza-eskakizunak zehaztu beharko dira. Horrek, era berean, eremu
jakin bat du: TEKAZELen Euskalduntze Batzordea eta irakasle eta
ikertzaileentzako Euskara Batzordea.
Puntu
honetan adierazi dugu irakasle eta ikertzaileen plazak (elebidunak
izan ala ez) onartzen diren Batzordean langile horien ordezkariek
egon behar dutela, eta hori Planean jasotzea proposatu genuen. Hala
izan ez bada ere, gure aldetik helburu hori lortzen saiatzen
jarraituko dugu, hemen langileen lan-baldintzei buruz ari baikara.
Testuak,
hasiera batean, gure onespena zuen, indarrean dagoen legeriari behar
bezala lotzen zitzaiolako, eta, azken batean, arrazoizkoa zelako
euskalduntze-politika baten barruan, diskriminaziorik ezaren,
progresibotasunaren eta proportzionaltasunaren printzipioen arabera,
legedi horrek ekintza positiboaren printzipioarekin batera,
euskararen erabilera normal eta orokorraren helburuak lortzeko,
pertsonen hizkuntza-eskubideen bermea lortzeko eta norberaren
hizkuntza erabiltzearen aldeko ekintza ebatzia lortzeko ( Dekretuaren
4. artikulua).
Baina,
azkenik, negoziazio horren guztiaren ondoren, ekainaren 4an Gobernu
Kontseiluari aurkeztu baino pixka bat lehenago, bi puntu sartu
zitzaizkion, eta horiek gure kezka piztu zuten, printzipio horietatik
aldentzea ekar zezaketelako, eta baztertu egin genituen, hori horrela
ez zela behar bezain argi geratzen ez zen neurrian.
Irakasle
eta ikertzaileei buruzko bi puntu ziren, eta horiek, zenbait kasutan,
justifikaziorik gabe eragin ziezaioketen langile horien zati bati
enplegu publikora sartzeari, berez txikia baina, hala ere, haien
eskubideak errespetatzea merezi duena: "elebakar"
(gaztelaniaz) izeneko plaza bat eskatzen duenari edo, nolanahi ere,
euskara-eskakizunik ez duenari (nahiz eta atzerriko hizkuntza baten
baldintza izan daitekeen); eta, bestetik, I3/R3 egiaztagiria duten
ikertzaileei, dagokien birjarpen-tasaren plazen % 15 erreserbatzeko
eskubidea baitute, eta horrek legezko arazo bat sortzen zuen berriro
ere.
Lehenengoei
dagokienez, "lanpostu elebidunen aldeko politika"
jarraituko zela besterik ez zen esan, eta aipamen horrek ez du
zentzurik kasu bakoitzean horien beharra, aukera edo aukeraren eza
aztertu behar den, hainbat zirkunstantzia eta daturen arabera
(TEKAZELen plazen profilazioari eta derrigortasunari buruzko kasu
guztietan bezala). Gure ustez, oinarririk gabeko politika ez da inoiz
positiboa izango hizkuntza-normalkuntzako prozesu batean.
Bigarrenei
dagokienez, Zientziaren Legeak, batez ere, sarbide-eskubide hori
ezartzen duen neurrian, ezin da de facto ezabatu hori eragozten dion
baldintza baten bidez (dena delakoa).
Bi
kasuetan, arrazoiak daude langile horiek hizkuntza-normalizazioari
kalterik egin gabe sartzeko, eta are gutxiago
hizkuntza-normalizazioari kalte larria egiteko; izan ere, besteak
beste, plaza-kopuruaren araberako eragina txikia izango da.
Gehikuntza
horiek berriro formulatu ondoren, ñabardurak eginez, eta lehen
aipatutako printzipioekin bat datorren interpretazioa ahalbidetuz,
eta oinarririk ez duen eta lege-arazo argiak sortzen dituen beste
baten aurrean, gure ustez, bi puntu horietan jarduteko irizpide
sendoak, arrazoizkoak eta legezkoak hartuko dira kontuan.
Plaza
elebidunen aldeko politikari dagokionez, Planaren helburuak betetzen
direla bermatu behar da, hau da, dagozkion adierazleen arabera (batez
ere, 15. zk., IV. ardatza, "Irakaskuntzako akreditazioa duten
plaza elebidunen ehunekoa", % 66tik % 70era). Horrela, oinarri
jakin bat izango du, eta plaza elebakarrak ez dira baztertu behar
izango, horien beharra justifikatzen denean.
Irakasle-plazetara
igarotzen diren ikertzaileei dagokienez, politika aktiboa egingo da,
sailetako beharren arabera euskara-maila egokia eskuratzeko eta
ikertzailearen ibilbidera egokitzeko, langile horiek arrazoi
horrengatik sarbidea itxita ikusteko aukera izan beharrean, baldintza
hori kontuan hartu gabe eskatzen baitzaie.
Aurreiritzi
jakin batzuetan oinarritutako gai hauengatik justifikaziorik ez duten
alarmismoen aurrean, uste dugu euskalduntzeak aurrera egiten duela
pixkanaka, ezin bestela izan herrialdearen eta bertako langileen
egoera soziolinguistikoan, eta hori beti egin behar da pertsona
guztien eskubideak errespetatuta, bai hizkuntzari dagokionez, bai
lanari dagokionez, bai enplegu publikoa eskuratzeari dagokionez.
Horretan laguntzen dute planek modu dinamikoan, eta horregatik dira
beharrezkoak.
Ezagutu
hemen, gainera, Euskadiko
CCOO sindikatuaren proposamenak, euskararen, bizikidetzaren eta
euskal gizartea kohesionatzearen aldeko hizkuntza politika baterako
Klase
arrakalarik gabeko herrialde eleaniztun bat helburu!